loading...
گرادیسکا

 

چگونه خلاصه نويسي کنيم ؟

به طور کلي خلاصه ‌نويسي و يادداشت ‌برداري به چهار دليل پيشنهاد مي‌شود: اول اينکه هنگام مطالعه و دقيق خواني از اصول مهم به شمار مي‌آيد و در عميق تر کردن يادگيري مؤثر است. دوم حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهاي چندين باره را به شکلي سريع فراهم مي ‌کند و سوم اگر به شيوه‌اي صحيح انجام گيرد به هنگام مرور بهتر و مؤثر از خود مطلب مفيد واقع مي ‌شود و چهارم اين امکان را فراهم مي‌کند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با يک موضوع را که در کتاب درسي، جزوه، کتاب کمک آموزشي و هر منبع ديگري پراکنده باشد را در يک جا جمع ‌آوري کرده و از پراکنده خواني جلوگيري نمود.

ابزار کار

خلاصه‌ نويسي علاوه بر ابزارهاي رايجي که هنگام مطالعه داريد تنها يک ابزار مجزا لازم دارد و آنهم دفترچه يادداشت مي‌باشد.
از خلاصه ‌نويسي در برگه‌هاي پراکنده و بدون صحافي خودداري نماييد چرا که با گذر زمان حجم يادداشت‌ها افزايش خواهد يافت و ترتيب آنها به هم خواهد خورد که يافتن و مرتب نمودن آنها زمان و انرژي زيادي مي‌طلبد و کاري خسته کننده است.مي توانيد از يک سر رسيد قديمي يا دفترچه يادداشت با اندازه مناسب براي اين منظور استفاده کنيد.

روش هاي مختلف

آنچه که ما با عنوان کلي خلاصه ‌نويسي از آن ياد مي کنيم، شامل فنون مختلف يادداشت ‌برداري، حاشيه نويسي، خط کشي زير جملات، دسته‌ بندي و علامت‌گذاري مي‌شود که در ادامه به توضيح در مورد آنها کدام خواهيم پرداخت.

به طور کلي خلاصه ‌نويسي و يادداشت ‌برداري به چهار دليل پيشنهاد مي‌شود: اول اينکه هنگام مطالعه و دقيق خواني از اصول مهم به شمار مي‌آيد و در عميق تر کردن يادگيري مؤثر است. دوم حجم و زمان مرور کمتر شده و امکان مرورهاي چندين باره را به شکلي سريع فراهم مي ‌کند و سوم اگر به شيوه‌اي صحيح انجام گيرد به هنگام مرور بهتر و مؤثر از خود مطلب مفيد واقع مي ‌شود و چهارم اين امکان را فراهم مي‌کند که تمام مطالب و مباحث مرتبط با يک موضوع را که در کتاب درسي، جزوه، کتاب کمک آموزشي و هر منبع ديگري پراکنده باشد را در يک جا جمع ‌آوري کرده و از پراکنده خواني جلوگيري نمود.

علامت‌گذاري و خط کشي زير جملات

همانطور که در شماره قبل خوانديد بهترين فن مطالعه درگير شدن با مطلب يا به اصلاح مطالعه فعال مي‌باشد. علامت‌گذاري سريع ترين روش براي مطالعه فعال بوده و البته نکات مهم را نيز مشخص مي‌کند. زماني که مطلبي را مطالعه مي‌کنيد جايي که برايتان سؤال باقي مي ‌ماند و مطلب را کامل متوجه نمي ‌شويد از علامت سؤال (؟) استفاده نمائيد و کنار آن مطلب علامت بزنيد. هرجا احساس نموديد منطقه سؤال خيز بوده و به نکته خطرناکي اشاره شده است علامت خطر (!) و جايي که به يک کلمه يا عبارت کليدي برخورديد دور آن خط بکشيد، پاراگراف هاي مهم را با علامت ضربدر (*) مشخص کنيد. به طور کلي هنگام مطالعه استفاده از علامت‌ گذاري سرآغاز خوبي براي مطالعه دقيق و فعال مي‌باشد. فراموشي نکنيد که اين کار را با مداد انجام دهيد چرا که ممکن است با پيشروي در مطالعه‌ تان متوجه شويد علامت قبلي اشتباه بوده و نياز به تغيير داشته باشد. دقت داشته باشيد که شلوغ کاري نکنيد در استفاده از علامت ‌ها و انتخاب جملاتي که خط کشي مي‌ شوند زياده ‌روي نکنيد چرا که در مطالعه‌ هاي آتي حوصله ‌تان سر مي‌رود.

حاشيه نويسي

هر مطلبي که نوشته مي ‌شود با هدف انتقال يک سري مطالب جديد و مهم به مخاطب مي ‌باشد و براي اينکه اين انتقال به نحوي مطلوب و ماندگار صورت پذيرد شرح و بسط و مثال و داستان ‌هايي به آن مطلب جديد و اصلي اضافه مي‌شود. به عنوان مثال ساختار يک پاراگراف براي توضيح يک جمله کليدي است که به طور معمول اولين يا آخرين جمله آن پاراگراف را تشکيل مي‌دهد. دومين قدم در راه خلاصه‌ نويسي اين است که کليدي‌ ترين جمله هر پاراگراف را استخراج کرده به زبان خودتان در حاشيه کتاب يا جزوه يادداشت کنيد. در پايان هر پاراگراف از خودتان بپرسيد اين پاراگراف قصد داشت چه مطلبي را به من بياموزد و آن را در يک جمله و با زبان خودتان، نه کتابي بيان کرده و يادداشت نماييد. به علاوه مي‌توانيد سؤال، انتقاد و يا هر مطلب ديگري را که مربوط به همان موضوع باشد و در جاي ديگري خوانده‌ايد را حاشيه‌نويسي کنيد. اين فرآيند به تمرکز فکر، دقت، حفظ و يادگيري بهتر کمک مي‌کند.

يادداشت‌ برداري

اصلي‌ ترين نوع خلاصه ‌نويسي يادداشت ‌برداري مي ‌باشد که عبارت است از برداشت کليدي ‌ترين مفاهيم هر مطلب و ثبت آن در دفترچه‌اي جداگانه به شيوه‌اي خاص که در مرورهاي آتي کارايي داشته باشد.

دو ويژگي

هر برگه يادداشت ‌برداري شده بايد داراي دو ويژگي مهم باشد. اول اينکه بايد خلاصه و کليدي باشد. يعني آنچه که يادداشت مي‌کنيد بايد حجمي بسيار کمتر از آنچه که در متن اصلي موجود است داشته باشد. عده‌اي هر خط متن را مهم تلقي مي‌کنند و همه را يادداشت مي‌کنند اين کار هيچ خاصيتي ندارد و از فوايدي که براي خلاصه‌نويسي برشمرديم بهره‌اي نخواهد داشت. دومين ويژگي يادداشت‌ برداري تداعي‌گر بودن يادداشت ‌هاست يعني همه آنچه را که پاراگراف و متن قصد انتقال آن را داشت به شما انتقال داده و يادآوري مي ‌نمايد. به بيان ساده يادداشت ‌ها بايد مفيد اما مختصر باشند.

چگونه يادداشت‌ برداري کنيم

بهتر است قبل از يادداشت‌ برداري با دو فن علامت‌گذاري و حاشيه‌ نويسي مطالب مهم را مشخص نماييد. سپس تمام مطالب مشخص شده را بار ديگر مرور کرده و به شکل کليدي در دفتر يادداشت ‌برداري ثابت نماييد. دقت داشته باشيد يادداشت‌ برداري شما بايد شامل تمام نکات اصلي و کليدي متن باشد تا شما را بي ‌نياز از مراجعه ‌هاي بعدي به مطلب بنمايد.

بهترين روش

بهترين روش براي يادداشت ‌برداري آن چيزي است که به نام «درخت حافظه»، «شبکه مغزي»، «طرح سازماني» و «نقشه ذهني» مي ‌نامند. طرح شبکه مغزي يا نقشه‌ذهني که براي اولين بار توسط «توني بوزان» معرفي گرديد از ساختاري شبيه شبکه‌ هاي مغزي برخوردار بوده و در به خاطر سپاري مطالب کمک فراواني مي‌کند. بديهي است اين روش بيشتر براي مطالبي که قابل سازمان ‌دهي مي ‌باشند مثل انواع آرايه‌ هاي ادبي، صيغه ‌هاي فعل، روش رفع ابهام و ... کاربرد بسيار بالايي دارد.

روش کار نيز به اين شکل است که «تز اصلي» يعني همان مهمترين و کليدي ‌ترين نکته کل متن را به شکل افقي در وسط کاغذ نوشته و با شاخه ‌هاي مختلف «نکات اصلي» را به آن متصل مي ‌کنيم و هر نکته اصلي مي‌ تواند خود به چندين نکته فرعي و جزيي متصل گردد.

بهترين روش براي يادداشت ‌برداري آن چيزي است که به نام «درخت حافظه»، «شبکه مغزي»، «طرح سازماني» و «نقشه ذهني» مي ‌نامند. طرح شبکه مغزي يا نقشه‌ذهني که براي اولين بار توسط «توني بوزان» معرفي گرديد از ساختاري شبيه شبکه‌ هاي مغزي برخوردار بوده و در به خاطر سپاري مطالب کمک فراواني مي‌کند. بديهي است اين روش بيشتر براي مطالبي که قابل سازمان ‌دهي مي ‌باشند مثل انواع آرايه‌ هاي ادبي، صيغه ‌هاي فعل، روش رفع ابهام و ... کاربرد بسيار بالايي دارد.

روش‌هاي ديگر

استفاده از نقشه ذهني يا (MIND MAP) براي همه درس ‌ها امکان‌ پذير نيست اين به عهده شماست که با رعايت اصول آموزش داده شده و با بهره‌گيري از خلاقيت خودتان از فنون مختلف يادداشت‌ برداري استفاده نمائيد


 

دسته‌ بندي

يکي ديگر روش‌ هاي مهم خلاصه‌ نويسي «دسته‌بندي» است. اين روش براي مباحثي که شامل دسته ‌ها و طبقه‌ بندي‌ هاي مختلف مي ‌باشند بسيار مفيد است مانند تاريخ ادبيات و يا احاديث درس دين ‌و زندگي. روش کار نيز به اين صورت است که مطالب مختلفي که بتوان در يک دسته قرار داد را يک جا نوشته و دسته‌ بندي مي ‌شوند. به عنوان مثال مي‌شود شاعران را بر حسب قرن و يا احاديث را بر اساس اشخاص دسته‌ بندي نمود.

تاريخ يادداشت ‌برداري

آخرين نکته مهمي که در خلاصه ‌نويسي بايد اجرا نماييد اين است که تاريخ يادداشت‌ برداري را درگوشه برگه يادداشت نماييد تا زمان‌ هاي خاص مرور سر درگم نشويد

 

فیش برگه هاى یک شکل و یک اندازه اى است که چکیده مطالعات و گزیده تحقیقات در آن یادداشت مى شود تا بتوان به آسانى و در زمانى کوتاه و با اسلوبى خاص ومنظم از آن بهره جست.

چون از یک سو ارتباط و تماس مطالعه کنندگان و محققان با فیش ها غالباً همیشگى خواهد بود و از سوى دیگر ضخامت فیش ها نباید به گونه اى باشد که حجم زیادى را دربرگیرد از این رو جنس فیش ها معمولاً از کاغذ ضخیم (مقوا) انتخاب مى شود.

اندازه فیش ها معمولاً به موضوع تحقیق ونوع کار وسلیقه محقق بستگى دارد ولى غالباً اندازه (۱۵ *۱۰) سانتى متر رایج تر است.

براى تنظیم و طبقه بندى آسان فیش ها و استفاده صحیح وسریع از آن ها اندازه فیش ها باید یکسان باشند. شکل فیش ها نیز باید همسان باشند تا در طبقه بندى و بازیابى فیش ها با مشکلى روبه رو نشد.

ابزار و وسایل فیش برداری عبارت است از:

الف. برگه یادداشت

ب. برگه دان: هر برگه دان در بردارنده فیش هاى بسیارى است که همگى آن ها داراى یک عنوان وموضوع هستند.

ج. برگه راهنما: براى نشان دادن موضوعات عام و جدا کردن برگه دان ها از یکدیگر از (برگه راهنما) استفاده مى شود. همچنین براى نشان دادن و جدا کردن موضوعات خاص موجود در هر برگه دانى از برگه راهنما استفاده مى شود.

د. دفترچه یادداشت راهنما: چون به مرور زمان بر مطالعات و تحقیقات انسان و در نتیجه بر تعداد موضوعات (عامِ) تحقیق افزوده خواهد شد بنابر این باید فهرست کاملى از آن ها را در دفترى یادداشت کرد تا از موضوعات مطالعه شده ومورد تحقیق خود آگاه شد و براى بازیابى آن ها با مشکلى روبه رو نشد.

بدین منظور هر بخش از دفتر را که شامل چندین صفحه است به هر کدام از این موضوعات کلى اختصاص داده برگه راهنمایى که نام آن موضوع کلى و کُد مربوطه اش روى آن نوشته شده در کنار صفحه اول هر بخش قرار داده مى شود و سپس اسامى موضوعات عام آن موضوع کلى همراه با کد معیّنى که براى هر کدامشان در نظر گرفته شده است در آن صفحه ها ثبت مى گردد.

فیش بردارى معمولاً یا از یک مأخذ و مدرک کتبى یا از یک گفته و درس شفاهى و یا از یک فعالیت تجربى وعملى است.

ثبت مطالعات در فیش ها از یکی از این حالات خارج نیست:

الف. نقل مستقیم

انتقال یا چسباندن عین عبارت هاى کتاب یا مأخذى را به زبان اصلى (نقل مستقیم) مى گویند و علامت اختصارى آن را مى توان حرف(م) انتخاب کرد. براى نقل مستقیم عبارت هاى مأخذ را در داخل گیومه (()) قرار مى دهند ومأخذ آن را به طور کامل ذکر مى کنند تا سرقت فرهنگى محسوب نشود و انسان به عدم رعایت امانت علمى متهم نگردد.

ب. ترجمه

نقل مستقیم عبارت هاى کتاب یا مأخذى را به زبان دیگر (ترجمه) مى نامند و حرف(ت) را مى توان به عنوان علامـت اختصارى آن برگـزید.

ج. تلخیص

یادداشت و ثبت فشرده وگزیده مطالب کتاب و مانند آن را به زبان اصلى و به گونه اى که بیانگر اصول اساسى و مطالب مهم محتواى آن باشد (تلخیص) یا (خلاصه بردارى) و یا (چکیده نویسى) مى گویند و حرف (خ) را مى توان به عنوان علامت اختصارى آن انتخاب کرد.

د. خلاصه ترجمه

تلخیص کتاب و مانند آن به زبان دیگر را با حفظ صحت تلخیص و دقت ترجمه (خلاصه ترجمه) مى نامند و مى توان حروف (خت) را به عنوان علامت اختصارى آن برگزید.

هـ. یادداشت شخصى

نوشتن مطالب و نظریات شخصى را که از گنجینه فکر شخص (یادداشت شخصى) مى نامند و مى توان حرف(ش) را به عنوان علامت اختصارى آن برگزید.

کاملاً روشن است که این مواد و مطالب از نظر ارزش و اعتبار یکسان ودر یک ردیف نیستند مثلاً ارزش و اعتبار مطالب فیش هایى که بر پایه آیات و روایات یا اصول منطقى وقوانین قطعى و ثابتِ علمى گرد آورى شده اند به مراتب بیش تر از فیش هایى است که مطالب آن بر پایه اَمثال و اشعار و حکایات استوارند و قابل قیاس با یکدیگر نیستند.

نکته دیگرى که باید متذکر شد این است که در فیش بردارى تا آن جا که امکان دارد باید از مواد و اطلاعاتى استفاده کرد که قابل (استناد) و داراى(اعتبار) باشند و از نوشتن مطالبى که خدشه پذیرند و بر پایه محکمى استوار نیستند خوددارى کرد.

درصورتى که مطالب مستند ومعتبر مختصر و کوتاه باشند تمامى آن را روى فیش مى نویسیم و مأخذ آن را در ذیل مطلب مى آوریم و نام این فیش را (فیش مطلبى) مى گذاریم. و چنان چه مطالب قابل استناد و اعتبار طولانى ومفصّل باشند از نوشتن آن ها روى فیش خوددارى مى کنیم و فقط به ذکر مأخذ آن در فیش اکتفا مى کنیم و نام این فیش را (فیش مأخذى) مى گذاریم.

مراحل فیش برداری

  1. موضوع نویسی

  2. کدگذاری

۱. موضوع نویسی

انواع موضوعات

موضوع کلی: غالباً عناوین و اسامى علوم و دانش هاست.

موضوع عام: موضوعات جزئى هر موضوع (کلى) است که تمامى آنها زیرمجموعه عنوان جامع موضوع (کلى) قرار مى گیرند.

موضوع خاص: موضوعات جزئى هر موضوع (عامى) است که تمامى آن ها زیر مجموعه عنوان جامع موضوع (عام) قرار مى گیرند مثلاً موضوع عام (تقوا) داراى موضوعات خاصى ازقبیل (تعریف تقوا) (ارزش و اهمیت تقوا)

موضوع اخص: موضوعات جزئى هر موضوع (خاصى) است که تمامى آن ها زیر مجموعه عنوان جامع موضوع (خاص) قرار مى گیرند.

کیفیت موضوع نویسى

موضوع نویسى ها باید گویا شیوا کوتاه زیبا و با موضوع ومحتواى فیش ها کاملاً متناسب باشند و پس از شناخت دقیق موضوع کلى عام خاص و اخصِ مطالب برگه با (مداد) ولى (پُر رنگ) نوشته شوند تا تغییر عناوین که معمولاً در تحقیقات به وجود مى آید محقق را از جهت پاک کردن آن ها با مشکلى روبه رو نکند وبه مرور زمان عناوین فیش ها از بین نرود و هنگام فتوکپى و زیراکس نمایان باشد.

۱. براى ثبت مطالب طولانى از فیش هاى متعدد استفاده مى شود که با گذاشتن علامتِ فلش( ) در پایان فیش قبلى و علامتِ فلش(.) در آغاز فیش بعدى به یکدیگر مرتبط مى شوند وپس از نوشتن موضوعات کلى عام خاص و اخصِ هر فیش با (شماره گذارى) از یکدیگر تفکیک مى گردند.

۲. گاهى احتمال دارد مطالب و محتواى برگه ها علاوه بر یک موضوع اخص داراى موضوعات اخص دیگرى نیز باشند که باید آن ها را در برگه یادداشت به گونه اى مانند زیر مشخص کرد: موضوع اخص۱:… موضوع اخص۲:…

۳. گاه موضوعات عام یا خاص یا اخصِ هر برگه را مى توان پس از فیش بردارى و مطالعه مجدد فیش ها و طبق طرح تحقیق مشخص کرد.

۴. هیچ گاه روى یک فیش نباید دو یا چند موضوع متفاوت نوشته شود.

۲. کدگذاری

الف. کدگذاری موضوعات

درکدگذارى موضوعات ابتدا باید سعى شود اسامى تمامى موضوعات (کلى) فیش ها از قبیل اخلاق فقه، فلسفه و … جمع آورى شوند و بر اساس (حروف الفبا) تنظیم و مرتب گردند.

سپس به هر کدام از موضوعات کلى کد معیّنى طبق شماره هاى مسلسل (۱ ۲ ۳ ۴ …) داده شود و در نخستین صفحه دفتر فهرست راهنما ثبت گردد.

سپس براى هر موضوع کلى چندین صفحه درنظر گرفته مى شود و اسامى موضوعات عام آن موضوع کلى به مقدارى که تحقیقات درباره آن ها صورت گرفته است درآن صفحات ثبت مى گردد وطبق شماره هاى مسلسل (۱ ۲ ۳ ۴ …) براى هر کدام از موضوعات عام نیز کد معّینى انتخاب مى شود. به مرور زمان که موضوعات عام دیگرى نیز مورد مطالعه وتحقیق قرار مى گیرند.

سپس موضوعات (خاص) ویا (اخص) بر اساس ترتیب (منطقى) ـ نه الفبایى ـ تنظیم شده طبق شماره هاى مسلسل براى هر کدام از آن ها کدهاى معّینى درنظر گرفته مى شود.

چنان چه پس از تنظیم منطقیِ موضوعات خاص یا اخص و کدگذارى آن ها درتحقیقات و مطالعات بعدى به موضوع خاص یا اخصى برخورد کنیم که از نظر ترتیب منطقى جایگاه آن در بین موضوعات خاص یا اخصِ کدگذارى شده قبلى باشد در این صورت به خاطر تغییر ندادن کدهاى ثبت شده آن ها مى توان از کدهاى مُرکّب ویا کدهاى همراه با علائم ریاضى استفاده کرد.

گاهى نمى توان فهرست یا موضوعات خاص یا اخص فیش ها را از قبل و به طو ر کامل تهیه کرد و یا به عبارت دیگر ترسیم چنین فهرستى در آغاز براى محقق نامعلوم و یا ناممکن است. در این صورت محقق در آغاز باید از تحقیقات خود فیش بردارى کند وپس از پایان آن به مطالعه و مرور فیش ها بپردازد و بعد از دقت و تعمق کافى موضوعات خاص و یا اخص فیش ها را مشخص کند و آن ها را روى فیش جداگانه اى بنویسد سپس به تنظیم موضوعات خاص و یا اخص بر اساس نظمى (منطقى) بپردازد.

ب. کدگذاری مآخذ و منابع

مأخذ هر مطلب در ذیل خود مطلب نوشته مى شود و فایده اش دادن اعتبار بیش تر به محتواى فیش و مستند بودن آن و رعایت امانت علمى است.

چون براى صرفه جویى درتعداد فیش ها باید مأخذ هر مطلبى در ذیل آن و در متن فیش نوشته شود(۱) و درنتیجه ممکن است در یک صفحه فیش مثلاً سه مطلب از سه مأخذ گوناگون که داراى موضوع واحد و یکسانى هستند آورده شود از این رو براى ضایع نشدن وقت محقق کد گذارى مآخذ و کتاب ها ضرورت و اهمیت پیدا مى کند.

بدین منظور در آغاز باید کتاب نامه یا همان فهرست کامل مآخذى که براى هر برگه دان وموضوعى مورد مطالعه قرار مى گیرد تهیه گردد و طبق شماره هاى مسلسل (۱ ۲ ۳ ۴ …) کدگذارى نوشته شود.

شماره گذاری فیش ها

شماره گذارى فیش ها که در حقیقت همان شماره گذارى صفحه هاى فیش هاى نوشته شده است طبق آخرین موضوع ذکر شده دربالاى فیش ها(کلى، عام، خاص، اخص) صورت مى گیرد واز شماره یک آغاز مى شود.

پس از پایان فیش بردارى و شماره گذاریِ آن ها تعداد فیش ها را طبق شماره گذارى ها یادداشت مى کنیم تا از گم شدن احتمالى برگه ها به ویژه آخرین برگه مطلع شویم.

تذکر

ذکر کیفیت برداشت مطالب وتعیین شکل فیش بردارى در برگه ها از قبیل (نقل مستقیم) (ترجمه) (تلخیص) و… از نکات مهمى است که ارزش آن درمراجعات بعدى و در هنگام پژوهش نامه نویسى تألیف تدریس ومانند آن مشخص خواهد شد.

اصول ونکات فیش بردارى

در فیش بردارى باید اصول ونکات زیر را رعایت کرد:

۱. مطالب مفصّل و طولانى باید خلاصه شود و از نوشتن مطالب جزئى و فرعى روى فیش خوددارى گردد. البته درصورت مهم بودن تمام مطالب مى توان فقط مأخذ و آدرس آن را به طور کامل روى یک فیش نوشت و در برگه دان مربوط به خود قرار داد.

۲. پشت فیش مطلبى نوشته نمى شود زیرا درهنگام مراجعه ومطالعه هر دو طرف فیش مقدارى وقت ضایع مى گردد و کپى از فیش ها به آسانى و با هزینه کمتر صورت مى پذیرد. و از طرف دیگر نیز ممکن است به مرور زمان وبر اثر رطوبت و مانند آن مطالب یک طرف فیش به طرف دیگرش نفوذ کند و مطالب آن را از بین ببرد.

۳. آیین نگارش و ویرایش و قواعد درست نویسى علامت گذارى زیبا نویسى ویا دست کم خوانا نویسى وصفحه آرایى در هنگام نوشتن فیش ها رعایت شود.

۴. مقدارى فاصله ـ حدود نیم تا یک سانتى مترـ در چهار طرف فیش در نظر گرفته شود تا در اثر مرور زمان و یا پارگى برگه ها عناوین ومطالب فیش از بین نرود.

۵. همراه داشتن تعدادى فیش درمواقع مختلف براى فیش بردارى شایسته یک محقق نکته بین است.

 ۶.  استفاده کامل از (تمام صفحه) فیش و نوشتن مطالب با (قلم نوک ریز) به کارگیرى تعداد اندکى برگه را به ارمغان خواهد داشت.

۷. ممکن است در نقل مستقیم مطالب از یک مأخذ ویا ترجمه عبارت هاى آن به تقطیعِ متن و حذف برخى قسمت هاى غیر مهم نیاز شود در این صورت محل تقطیع و حذف مطلب با علامت سه نقطه(…) روى فیش مشخص مى شود.

۸. بهتر است متن فیش ومطالب آن با (مداد) نوشته نشود زیرا در اثر سایش دست و مانند آن مطالب فیش درهم شده یا از بین خواهند رفت.

۹. درهنگام مطالعه باید مطابق موضوع تحقیق خود در کنار هر مطلب مهمى علامتى گذاشت و سپس در مطالعه مجدد ازآن خلاصه نویسى وفیش بردارى کرد که لازمه اش درک درست مطالب مهم است.

۱۰. درقسمتى از پشت فیش به گونه اى مختصر مشخص ومعّین شود که از مطالب این فیش تا کنون چند بار و در چه موضوعات و مواردى استفاده شده است زیرا رعایت این نکته در تحقیقات و مراجعات بعدى براى محقق و فیش نویس راه نما و راه گشا خواهد بود.

۱۱. مطالبى که از یک کتاب فیش بردارى شده است در همان کتاب به گونه اى مشخص شود که این جا فیش بردارى شده است مثلاً مى توان حرف (ف) را که علامت اختصارى کلمه (فیش بردارى) است در اول مطلب نهاد. این کار بدین منظور انجام مى شود که از یک مطلب دو بار فیش بردارى نشود.


 

 

 

مقايسه يک فيش تحقيقي با صفحات وان‌نوت

 

مقدمه

همگي محققان با فيش‌هاي تحقيقاتي مرسوم کاغذي يا مقوايي تا حدي آشنايي دارند و حتماً از آن استفاده‌هاي فراواني هم داشته‌اند. برخي از اين فيش‌ها مخصوص شرکت‌هاي تحقيقاتي و با آارم يک شرکت يا انتشارات بوده و برخي ديگر مانند برگه فيش زير آزاد و قابل استفاده براي فيش‌هاي مطالعات شخصي. معمولاً در سربرگ يک فيش فرمي وجود دارد که براي طبقه‌بندي يادداشت‌ها، هنگام مطالعه يا کمي پس از‌ آن بايد تکميل مي‌شد.

 

اما اينک با ورود رايانه و امکان دسترسي به‌ آن براي اکثر محققان، کار تحقيق همچون ديگر کارهاي وابسته با رايانه از سرعت و دقت بالاتر برخوردار شده است. اما آيا با کامپيوتر هم مانند آن فيش‌هاي کاغذي  مي‌توان يادداشت برداشت؟ اين کاري است که وان‌نوت (OneNote) مدعي انجام آن است. برنامه‌هايي در اين زمينه از سابق وجود داشته‌است؛ ولي وان‌نوت ويژگي‌هاي منحصر به فردي را داراست. در اين مقاله در پي اين ويژگي‌هاي منحصر به فرد نيستم. بلکه مي‌خواهم يک مقايسه‌اي بين فيش کاغذي و فيش وان‌نوت! انجام دهم تا کساني که به فيش‌نويسي بر روي برگه کاغذي عادت دارند، بدانند که چگونه بايد بر همان اساس در وان‌نوت فيش‌نويسي کرد.

 

تعريف و طبقه‌بندي موضوعات

در فرم سربرگ فيش‌هاي کاغذي براي طبقه بندي موضوع ، چهار جاي خالي يا کادر وجود داشت. يعني شما مي‌توانستيد موضوع مورد نظر را از موضوع کلي تا جزئي چهار طبقه کنيد.

مثلاً موضوع عام که معمولاً حاوي عنوان يک علم است مثل علم نحو؛

موضوع کلي که حاوي يکي از مباحث عمده يک علم است مثل مبحث مرفوعات؛

موضوع جزئي حاوي يک مبحث جزئي‌تر در آن زير مبحث مثل مبحث مبتدا؛

 موضوع خاص يا عنوان جهت درج يک نام براي فيش که معمولاً مشخص کننده مطلب مطرح شده در فيش است مثل موارد نکره واقع شدن مبتدا.

حال ببينيم اين طبقه بندي را مي‌توان در وان‌نوت پياده کرد؟

ما در وان‌نوت يک دفترچه(Notebook) داريم که مي‌تواند جانشين موضوع علم شود. البته برخي براي اينکه دفترچه‌هاي تحقيقي‌شان در علوم مختلف در صفحه نمايش دردسر ساز نشوند، يک نام کلي‌تر مثل مطالعات را براي دفترچه خود انتخاب مي‌کنند و براي تعيين موضوع علم از گروه‌فصل‌ها(Section Group)استفاده مي‌کنند.

 

(براي ايجاد يک دفترچه مسير File>New>Notebook... را دنبال کنيد يا با راست کليک روي نوار پيمايش دفترچه‌ها و انتخاب گزينه ...New Notebook يک دفترچه جديد با نام و رنگ آيکون دفترچه دلخواه بسازيد. براي راهنمايي بيشتر به صفحه باز کردن يک دفترچه در وان نوت تا بستن آن رجوع نماييد.)

 

گروه‌فصل‌هاي تودرتو بدون محدوديت! مي‌توانند طبقه بندي موضوعات کلي را براي کاربر ميسر گردانند.در فيش‌هاي کاغذي حداکثر پنج رده موضوع مي‌توانست باشد اما در وان‌نوت با وجود گروه‌فصل‌ها شما هرچقدر بخواهيد مي‌توانيد رده و طبقه موضوع بسازيد. اين ويژگي جهت حفظ چارچوب فيش‌ها بسيار مؤثر است.

 

(براي ايجاد يک گروه‌فصل مسيرFile>New>Section Group  را دنبال نماييد و يا روي نوار سربرگ‌ها در قسمت بالاي صفحه متن وان‌نوت راست کليک و گزينه New Section Group  را انتخاب نماييد و يک نام دلخواه روي آن قرار دهيد.)

 

فصل‌ها(Sections) در وان‌نوت، طبقه پايين‌تر موضوعات هستند. فصل‌ها مي‌توانند جانشين موضوعات کلي يا موضوعات جزئي در فيش‌هاي کاغذي شوند.

 

(براي ايجاد يک ‌فصل مسيرFile>New>Section را دنبال نماييد و يا روي نوار سربرگ‌ها در قسمت بالاي صفحه متن وان‌نوت راست کليک و گزينه New Section را انتخاب نماييد و يک نام دلخواه روي آن قرار دهيد.)

 

بعد از فصل‌ها نوبت مي‌رسد به صفحات(Pages)؛ صفحات در وان‌نوت عناوين فيش‌هاي شما مي‌باشند.که يا در سمت چپ و يا در سمت راست بخش ويرايش وان‌نوت قرار گفته‌اند (بنا بر تنظيم کاربر). شما بعد از تعريف يک صفحه مي‌توانيد وارد آن شده و نوشتن را آغاز نماييد. تنها صفحات هستند که شامل متن فيش‌ها و يادداشت‌هاي شما خواهند بود. و رده‌هاي قبلي تنها جهت طبقه‌بندي ضروري بودند.

 

(براي ايجاد يک صفحه مسيرFile>New>Pageرا دنبال نماييد و يا روي نوار پيمايش صفحات در يکي از طرفين قسمت ويرايش متن وان‌نوت، راست کليک و گزينه New Pageرا انتخاب نماييد و براي تغيير نام آن، عبارت دلخواه خود را در کادر بالاي صفحه جديد ايجاد شده تايپ نماييد)

 

البته در وان‌نوت صفحاتي هم به عنوان زيرصفحه(Subpage) مي‌توان ايجاد کرد که براي دسته‌بندي مطالب يک صفحه کاربرد دارند. مثلاً شما مي‌توانيد نقد و نظر خود و ديدگاه ديگر انديشمندان راجع به موضوع مطرح شده در يک صفحه را در زيرصفحات درج کنيد تا با اصل مطلب مخلوط نشوند. زيرصفحات با صفحات تفاوتي ندارند و فقط در نوار پيمايش صفحات، با يک فرورفتگي در زير صفحه اصلي مطلب نمايش داده مي‌شوند. استفاده از زير صفحه به کارايي بيشتر فيش‌ها و يادداشت‌هاي شما مي‌انجامد.

 

(براي ايجاد يک زيرصفحه،  مسيرFile>New>Subpageرا دنبال نماييد و يا روي نوار پيمايش صفحات راست کليک و گزينه New Subpage را انتخاب نماييد و براي تغيير نام آن، عبارت دلخواه خود را در کادر بالاي صفحه جديد ايجاد شده تايپ نماييد)

 

اين بود طبقه بندي موضوعات در وان‌نوت. البته ممکن است در ابتداي کار فکر کنيد وان‌نوت کار بيشتري را نسبت به فيش‌هاي کاغذي مي‌طلبد. اما مطمئن باشيد که اين فکر خطايي است. چرا که شما در فيش‌هاي کاغذي مجبوريد در هر فيش، چهار طبقه موضوع را جداگانه يادداشت نماييد. اما در وان‌نوت تنها يکبار هر موضوع را تعيين مي‌کنيد و از آن پس تنها صفحات هستند که در هنگام يادداشت‌برداري جلوي راه شما قرار مي‌گيرند.

از طرفي ممکن است در فيش‌هاي کاغذي هنگام نوشتن موضوعات، طبقه بندي قبلي خود براي موضوعات را در خاطر نداشته باشيد و مجبور شويد تنها به عنوان فيش بسنده کنيد و بعداً دوباره وقت بگذاريد و موضوعات کلي‌تر را در فيش‌ها درج نماييد؛ که گاهي به انباشته شدن فيش‌ها و سرد شدن روند فيش‌نويسي منجر مي‌شود.

علاوه بر اين در وان‌نوت به راحتي مي‌توان نام موضوعات، دفترچه‌ها و صفحات را تغيير داد و در صورت نياز به راحتي يک صفحه را  به فصل يا دفترچه ديگري انتقال داد.(براي اينکار روي نام صفحه در نوار صفحات کليک کرده و با نگهداشتن کليد ماوس آن را به فصل‌ها يا دفترچه‌هاي ديگر انتقال دهيد. هر وقت هم ديديد اشتباهي رخ داد، کليد CTRL + Z  را بزنيد تا تغيير آخري ملغا شود.)

البته صفحات وان‌نوت ويژگي‌هاي بيشتر از اين نسبت به فيش‌هاي کاغذي دارد که فعلاً در اينجا به همين بسنده مي کنم.

 

تعريف سند يا مرجع فيش

در فيش‌هاي کاغذي نوشتن مرجع فيش، بيشتر از نوشتن موضوعات ، زمان صرف مي‌کرد. و کار تحقيق را با کندي مواجه مي‌ساخت. براي انتقال از فيش‌هاي کاغذي به صفحات وان‌نوت، بايد ببينيم چه بلايي سر مرجع فيش درآوريم!

شما به سليقه خود ممکن است راه‌هاي مختلفي را براي اين‌کار درنظر بگيريد و حتي با کار کردن بيشتر با وان‌نوت راه‌هاي بهتري را براي خودتان کشف نماييد که البته مطمئنم کشفيات جديد خود از وان‌نوت را به ايميل من ارسال خواهيد کرد. (Mr.HadiMollaei@live.com)

من فعلاً دو راه برايتان معرفي مي‌نمايم.

1- شما مي‌توانيد هر مطلبي را که از يک منبع در يک صفحه تايپ مي‌کنيد، در يک کادر قرار داده و در انتهاي کادر با گذاشتن علامت Tag (compareimage002.jpg) در ابتداي خط، آدرس کامل منبع را درج نماييد.البته وقتي از يک کتاب بيش از يک فيش تهيه مي‌نماييد مي‌توانيد از قابليت Copy و Paste از تايپ تکراري منبع پرهيز نماييد.

اين راه يک مزيت دارد و آن اينکه وقتي شما بخواهيد از فيش‌هايتان يک جزوه يا کتاب يا پايان نامه تهيه نماييد، با انتقال تمام فيش‌ها به Word به راحتي مي‌توانيد خط‌هاي حاوي منبع را از متن اصلي برش داده (Cut) و در پاورقي صفحه درج (Paste) نماييد.

2- راه ديگر که براي برخي موارد کاربردي‌تر است، اين است که شما در هر دفترچه‌اي يک فصل به‌ نام منابع ايجاد نماييد. و در آن فصل يک يا چند صفحه طبق ميل خود حاوي جداولي از منابع ايجاد نماييد. سپس ابتدا که با يک منبع روبرو مي‌شويد آدرس کامل آن را در جدول منابع يادداشت نماييد و هر وقت خواستيد در انتهاي يادداشت تحقيقي خود منبعي درج نماييد، يک پيوند يا لينک به آن منبع بدهيد و سپس فقط جلد و صفحه منبع را در فيش‌ها يادداشت نماييد. اينجا مجبورم کمي از تصاوير براي فهماندن منظورم بهره ببرم. در شکل زير شما جدولي مي‌بينيد که حاوي نام منابع من و اطلاعات آن مي‌باشد. و در سمت راست انتهاي فيش تحقيقي را ملاحظه مي‌کنيد

 

        

 

ابتدا به صفحه منابع خود رفته و روي نام کتاب منبع راست کليک و گزينه Copy Hyperlink to this Paragraph را انتخاب مي‌کنم. سپس به صفحه فيش خود برگشته و در خط منبع خود راست کليک کرده و گزينه Paste را انتخاب مي‌کنم ( يا از ترکيب کليد‌هاي CTRL+V) به اين ترتيب نام کتاب بصورت پيوند ظاهر مي‌شود و تنها شماره جلد و صفحه را در جلوي آن يادداشت مي‌کنم. براي گذاشتن نشانه منبع در کنار خط منبع از ابزار نشانه(Tag)  در نوار ابزار استفاده نماييد.

باز هم ياد‌آور مي‌شوم که در ابتدا ممکن است با چند مشکل برخورد نماييد اما مطمئن باشيد که نتيجه کار سريعتر و با دقت‌تر از فيش‌هاي کاغذي خواهد شد. يادتان نرود امکان جستجويي که در وان‌نوت وجود دارد به هزار هزار فيش تحقيقي مي‌ارزد! بگذريم از اينکه اگر شما از همه کتاب‌هاي روي زمين هم يادداشت برداري کنيد، باز هم پشت رايانه کوچک خود هستيد. اما خود نگهداري فيش‌هاي کاغذي و حجم آنها يک دردسر در کار تحقيقات است.

ارسال نظر برای این مطلب

کد امنیتی رفرش
اطلاعات کاربری
  • فراموشی رمز عبور؟
  • نظرسنجی
    نظر شما درباره ای این سایت چیه؟
    پیوندهای روزانه
    اپارات

    آمار سایت
  • کل مطالب : 55
  • کل نظرات : 10
  • افراد آنلاین : 1
  • تعداد اعضا : 28
  • آی پی امروز : 3
  • آی پی دیروز : 16
  • بازدید امروز : 5
  • باردید دیروز : 53
  • گوگل امروز : 0
  • گوگل دیروز : 0
  • بازدید هفته : 5
  • بازدید ماه : 375
  • بازدید سال : 1,870
  • بازدید کلی : 53,112
  • لوگو